مراحل رشد و توسعه گندم پاییزه

برای اینکه بیولوژی رشد و نمو گندم پاییزه بهتر مورد ارزیابی قرار گیرد، مراحل رشد این گیاه به چهار قسمت تقسیم می شود:

الف)- مرحله رشد رویشی فعال در پاییزه

ب)- مرحله رشد رویشی در هنگام زمستان( استراحت زمستانه)

پ) – مرحله تجدید رشد گیاه در بهار ( بعد از استراحت زمستانه)

ت)- مرحله رشد سریع در بهار 

مرحله رشد رویشی فعال در پاییز

در این مرحله رشد گیاه گندم شامل جوانه زدن و پنجه زنی می باشد. از نتایج پژوهشی که تاکنون صورت پذیرفته می توان چنین نتیجه گرفت که در پایان این مرحله ریشه های جنینی ( اولیه) توسعه بسیار زیادی یافته اند، که در این میان اولین ریشه جنین تا عمق حدود 100 سانتی متری و ریشه های جنینی جانبی تا عمق 60 و 80 سانتی متری و ریشه های جانبی دیگر تا عمق 40-20 سانتی متری دیده می شوند. ریشه های دائمی گیاه که از گره انشعاب به وجود آمده اند توسعه بسیار ضعیفی نموده اند و در عمق 10-5 سانتی متری دیده می شوند. ریشه های جنینی (اولیه) برای گندم اهمیت زیادی دارند و عملا باعث عبور گندم از مرحله زمستان می گردند.15-12 روز بعد از سبز کردن، پنجه زنی در گندم پاییزه شروع می گردد. پنجه هایی که در بهار دیر وقت به وجود می آیند، نمی توانند تولید دانه نمایند. رشد گیاه گندم پاییزه تا اواخر پاییز مقاومت گیاه نسبت به سرمای زمستان بستگی به وضعیت گیاه در گذر از مرحله اول به مرحله دوم یعنی مرحله استراحت زمستانه دارد، ادامه دارد، و در ابتدای ورود به این مرحله در صورتی که گندم مقادیر زیادی مواد قندی و پروتئینی و مقدار کمتری آب ذخیره کرده باشد، مقاومت آن نسبت به سرمای زمستان افزایش می یابد. تحقق این امر ( اندوخته شدن مواد در گیاه) قبل از اینکه گندم وارد مرحله طولانی زمستان بشود صورت می پذیرد. در نتیجه این مرحله را می توان مرحله سازگاری به شرایط زمستان نامید. سازگاری به شرایط زمستان به عوامل متعددی بستگی دارد که در میان آنها درجه حرارت و نور اهمیت ویژه ای دارند. درجات حرارت 10 تا ^o C15درجه در روز که به طور متناوب با درجات صفر تا ^oC5 در شب باشند، در مرحله اولیه این سازگاری مورد نیاز می باشد. پایین بودن درجه حرارت در شب ( صفر درجه و پایین تر ) باعث کاهش شدت تنفس می گردد و در نتیجه مواد قندی که در روز ذخیره شده است از کاهش کمتری برخوردار می شود. تابش نور به مدت3-2 ساعت در روز برای اندوختن مواد قندی در برگها کافی می باشد. گندمهایی که در اراضی خشک کشت شده اند نسبت به سرما در مقایسه با گندمهایی که در اراضی مرطوب و سرد و سخت کشت شده اند مقاومت بهتری نشان می دهند. افزایش کودهای از ته مرحله سازگاری گیاه را به تأخیر می اندازد و مقاومت آن را به سرما کاهش می دهد، در صورتی که کودهای فسفره و پتاسیم باعث بهبودی شرایط سازگاری و افزایش مقاومت گیاه به سرمای زمستان می گردند. سازگاری و مقاومت گیاه به سرمای زمستان بستگی به میزان توسعه گیاه در پاییز دارد . عواملی که باعث مقاومت به سرمای زمستان می گردند عبارتند از:

الف) اندوخته شدن قندها ب) ذخیره اسید اسکربیک   پ) اندوخته شدن پروتئینها      ت) فعالیت آنزیمها

ث) اندوختن مواد معدنی